Onderzoek: zo beïnvloedt de alcohollobby het Nederlandse alcoholbeleid

Een nieuw onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA) laat zien hoe de Nederlandse alcohollobby haar boodschap aanpast aan het publiek dat ze wil bereiken. De studie laat duidelijk zien dat er gebruik wordt gemaakt van framing om verschillende tonen te gebruiken om zowel de overheid als het publiek te bereiken én beïnvloeden.

De studie is uitgevoerd door onderzoeker Luc Hagenaars en zijn team. Zij onderzochten hoe alcoholproducenten en brancheorganisaties praten over alcoholgebruik, schade en preventiebeleid.

De conclusie van het onderzoek is opvallend: de sector hanteert een tweesporenstrategie. Daarbij wordt één toon richting het publiek gehanteerd en een heel andere richting de overheid.

Uit de analyse van 41 krantenartikelen en 17 overheidsdocumenten tussen 2014 en 2024 blijkt dat de lobby in de media vooral de positieve kanten van alcohol benadrukt. In persuitingen draait het om traditie, gezelligheid, smaak en innovatie.

Alcoholproducenten presenteren zich als maatschappelijk betrokken en verantwoordelijke partners. Alcoholschade komt wel ter sprake, maar veel minder dan bij de andere communicatie: die richting de overheid en beleidsmakers.

Daar klinkt een ander geluid. In interne documenten en correspondentie worden volgens het onderzoek de schadelijke effecten van alcohol gerelativeerd of in twijfel getrokken. De lobby stelt de geloofwaardigheid van wetenschappers en gezondheidsorganisaties verder ter discussie.

Bovendien wordt benadrukt dat problemen vooral liggen bij individuele drinkers. Ook zou “matig drinken passen binnen een gezonde leefstijl”, en zouden vrijwillige afspraken beter werken dan wettelijke maatregelen, die als “betuttelend” worden bestempeld.

Volgens Hagenaars tonen deze patronen aan dat de industrie zich naar buiten toe als deel van de oplossing presenteert, maar in werkelijkheid beleid probeert te vertragen of af te zwakken. Organisaties zoals Nederlandse Brouwers, STIVA en zelfs NOC*NSF (met belangen in alcoholsponsoring) spelen hierin een rol.

De bevindingen sluiten aan bij internationaal onderzoek, waaruit blijkt dat betrokkenheid van de alcoholindustrie bij beleidsvorming vaak leidt tot minder krachtig preventiebeleid, simpelweg omdat minder alcoholgebruik botst met commerciële belangen.